Hart voor Vrijheid

Inleiding

Een aantal uitspraken van Johan Cruijff werden legendarisch en iedereen gebruikt ze inmiddels. Een sterke uitspraak (over Italiaans voetbal) van hem is: “Ze kunnen niet van je winnen, maar je kunt wel van ze verliezen.” Dit leek velen een onzinnige uitspraak, maar eenmaal begrepen, wordt het glashelder. Want ook dit is iets “wat je pas gaat zien als je het doorkrijgt”.

In Cruijffs optiek gaat het hier om het feit dat je als team, in het Nu van de strijd, je eigen superieure opzet, tactiek en strategie van het totaalvoetbal verlaat, door je te laten ‘piepelen’ door de tegenstander, die puur (in harde verdediging) Catenaccio speelt. Geïntimideerd door hard of vuil spel, of door snel op achterstand te komen (met als gevolg team-verwarring), kan men gaan verliezen terwijl dat helemaal niet nodig is als gezamenlijk de tactisch-strategisch ingestudeerde vaardigheden worden nagekomen.

Cruijffs uitspraak “ze kunnen niet van je winnen, maar je kunt wel van ze verliezen” krijgt hier nu een spirituele benadering i.v.m. onze integriteitswens. We kunnen namelijk ‘verliezen’ in situaties, doordat we de afspraken die we met elkaar maakten niet nakomen doordat we worden ‘gepiepeld’. Doordát we die afspraken niet nakomen, kan dit ten koste gaan van het behoud van onze integriteit. Verlies van integriteit, en van hieruit het verlies van standvastigheid en ‘inner power’, maakt dat we in die situaties feitelijk van onszélf verliezen en dit niet in de gaten hebben. Dan lijkt het alsof we door de ander verliezen, wat niet het geval is, precies zoals Cruijff dit binnen voetbal bedoelde.

Denken, spreken en handelen naar waarheid

In het kort komt het erop neer dat je als zuiver ingesteld mens – gericht liefde, vertrouwen, verbinding en integriteit, zoals onder onze verenigings-e-mails te lezen was – niet ‘overwonnen’ kunt worden door mensen die dit bewustzijnsproces niet aangaan, die dit niet interesseert of zelfs denken dat je niet helemaal wijs bent en zich van je af keren.

Voor het leven naar deze kernwaarden is het belangrijk om leugens en onwaarheid in onszelf te ontmaskeren en begripvol achter te laten. Een proces waarin je als eerste individueel besluit altijd te doen wat je werkelijk Weet. Dit houdt in dat je voortaan laat je wat je hiervan weerhoudt, waar je door allerlei conditioneringen toe geneigd bent. Er bestaat dan ook een uitgangspunt dat we ons permanent voor ogen kunnen houden, een adagium voor ons verdere leven:
“Denk wat je Weet, zeg wat je denkt, doe wat je zegt en weet wat je doet”.

Als we vanuit studie en levenservaring werkelijke wijsheid over zuiver-zijn hebben opgedaan, is het belangrijk om gedachten te richten naar die wijsheid, dus om ‘te denken naar wat je Weet’. Vaak genoeg denken we nog iets anders, gedachten vanuit eerder opgedane conditioneringen, of vanuit gevoelens die ons overvallen (of vanuit een laag of superieur zelfbeeld). Die dingen kunnen hardnekkig blijven opkomen. Het enige wat we hoeven te ‘doen’ op zo’n moment is het met een zo stil mogelijke geest terugkeren naar wat we werkelijk leerden Weten. Dan laten we ons niet leiden door automatisch opkomende emo-mentale reuring. Ego-reuring.

Van hieruit spreken we vervolgens. We ‘zeggen wat we denken’, naar aanleiding van wat we werkelijk Weten. Vanuit opgedane wijsheid dus. We spreken niet langer vanuit een geconditioneerd automatisch opkomend gedachtepatroon (of vanuit opportunisme), want ons spreken wordt nu geleid door wat we werkelijk Weten.

Dan volgt hieruit dat we ‘doen wat we zeggen’ en niet meer iets anders. We zijn namelijk geneigd om dingen te doen omdat we het altijd zo deden. We zitten vol automatische acties en reacties. We moeten ons afvragen: is wat ik doe wel in lijn met wat ik denk en zeg? Doe ik wel echt wat ik zeg, of belazer ik (zonder het door te hebben) mijzelf en anderen? Woorden en acties die niet met elkaar overeenkomen kunnen we bij andere mensen vaak goed waarnemen. We kunnen zien wanneer men iets anders doet dan dat men zegt, wanneer men niet praktiseert wat men preekt. Belangrijker is echter om dit in onszélf op te merken. Als we doen wat we zeggen, n.a.v. zuiver denken, is onze actie in lijn met wat we werkelijk Weten.

Als we doen wat we zeggen, zullen we ook moeten ‘weten wat we doen’. Dit wil zeggen dat we bewust in Nu zelfreflectief toezien op onze handeling. Toekijken op jezelf kan alleen in zelfreflectie, waardoor ons onderscheidingsvermogen en ons geweten optimaal gaan werken. We hebben dan al handelend zicht op wat we werkelijk Weten. Dus:

Denk wat je Weet, zeg wat je denkt, doe wat je zegt en weet wat je doet.

Dit is de integriteitslijn die maakt dat je bij jouzelf blijft, integer, in Nu, onverschrokken, in welke situatie je ook komt te verkeren. Je kunt zeggen dat je dan in zekere zin niet te ‘overwinnen’ bent, omdat je je niet langer laat beïnvloeden door aannames, projecties, framing en andere psychologische tools en geaardheden die de menselijke geest (psyche) onhelder en verdeeld houden. Allemaal tools die ons ego inzet, én die door ego’s van anderen op ons worden ingezet. Het is dan ook belangrijk om dit ook als vereniging te gaan realiseren, om de eerdere periodes van ‘verliezen’ die de vereniging kende te voorkomen.

Oppositie

Bij elke stap in deze integriteits-lijn kunnen we oppositie verwachten, want we leven in een duale wereld vol competitie:
De oppositie n.a.v. dat je ‘denkt wat je Weet’ komt als eerste vanuit onze eigen automatische piloot die vaak dwarsligt, want die wordt aangestuurd door identificaties van ons ego en een ingesleten perceptie van hoe de wereld zou zijn. Dat kan ons stevig in de weg staan.

De oppositie n.a.v. dat je ‘zegt wat je denkt’ komt vanuit de buitenwereld. Men is vaak niet gewend dat je gewoon zegt wat je denkt, omdat conventies dit verbieden. Zelfs als je correct en beleefd zegt wat je denkt (n.a.v. wat je Weet) wordt dit vaak als oppositie (of zelfs aanval) ervaren en dus kun je protest en tegenwerking verwachten.

Als je vervolgens ‘doet wat je zegt’ kun je opnieuw oppositie en tegenwerking ervaren als je actie niet wordt begrepen of als die niet overeenkomt met wat anderen willen. Uit opportuniteit (of zelfs angst) houd je je dan soms niet aan je woorden en ga je overstag, waardoor je ‘van ze verliest’.

‘Weten wat je doet’ heeft naast de betekenis van ‘in zelfreflectie zijn op je handeling’ ook deze: realiseer je steeds opnieuw dat jouw actie altijd effect heeft op anderen (hopelijk gunstig, maar ook vaak ongunstig) zodat je tegenwerking kunt verwachten. Dit is heel normaal, want we leven in een door dualiteit gestuurde wereld waarin weinig mensen in het moment van Nu een zelfreflectief bewustzijn hebben. Dus hebben we steeds te maken met individuele of maatschappelijke reacties vanuit persoonlijke conditioneringen of collectieve identificaties. Vooral machinaties op maatschappelijk gebied kunnen tegenwoordig hard ingrijpen op ons integer handelen.

Verliezen is menselijk

We zullen helaas vaak merken dat deze lijn die onze integriteit waarborgt niet ‘vol te houden’ is. We willen het graag, maar het ‘lukt’ simpelweg niet. We denken namelijk nog vaak niet naar de wijsheid die we hebben opgedaan. We denken ándere dingen, meestal vanuit gewoonte, gevoelens, frustratie (of zelfs ijdelheid en trots), waarvan we Weten dat deze gedachten niet langer leidend zouden mogen zijn. Maar ja… die gedachten kwamen gewoon weer op! Inderdaad, dat doen ze automatisch, want conditioneringen dragen razendsnel gedachten aan.

We zeggen vanuit gedachten dan soms ook dingen waarvan we achteraf weten dat het niet was ‘wat ik met mezelf had afgesproken’. Waarschijnlijk was dan ook de actie die we vanuit die gedachten ondernamen niet heel wijs, wat erop neerkomt dat we eigenlijk niet bewust wisten wat we aan het doen waren. We hadden er geen zelfreflectie op. Want ‘weten wat je doet’ kan alleen in het zelfreflectieve Nu. Vanuit onbewustheid overkwam het ons i.p.v. dat we in charge waren. We konden niet integer blijven ten aanzien van de wijze uitgangspunten die we geleerd en omarmd hebben. We volgden weer onze gewoonte vanuit automatisch opkomende reflexen.

Da’s logisch (zou Cruijff zeggen), want onze prille manier van wijs in de wereld staan is nog niet ingeslepen als een nieuw spelsysteem en dus kwetsbaar voor grove triggers van buitenaf. Je kunt het vergelijken met jonge, in de kiem levenskrachtige plantjes die worden belaagd door harde weersomstandigheden. Of door voeten die er achteloos op gaan staan. Dit is tijdelijk, want onze plant zal groeien, sterker worden, en uiteindelijk elke weersomstandigheid kunnen weerstaan. Dan zullen anderen er zelfs graag onder gaan schuilen. Dit duurt gewoon enige tijd en is afhankelijk van hoe serieus we ons plantje doen groeien. Individueel én als vereniging.

Dus anders gezegd: “De onbewuste of vileine mens kan niet van je winnen, maar je kunt wel (steeds opnieuw) van ze verliezen” is de meer spirituele benadering van Johan Cruijffs uitspraak. Hierop volgt dan gelijk zijn andere uitspraak: “Als we niet kunnen winnen, moeten we zorgen dat we niet verliezen”.

We kunnen in situaties waarin we komen te verkeren simpelweg ‘verliezen’, doordat we niet langer ons voorgenomen ‘systeem’ spelen, waardoor we feitelijk van onszélf verliezen en dit niet in de gaten hebben. Als we als vereniging onszélf verliezen in oude gewoonten en onze wijsheid vergeten die ons moreel en ethisch onoverwinnelijk houdt, dan verliezen we intern zowel als in de ‘buitenwereld’. Maar denkend naar wat we Weten, zeggend wat we denken, handelend naar ons spreken en wetend wat we doen, kan men moreel niet van ons ‘winnen’. Niets zal ons kunnen deren, ook al pakt het in de situatie anders uit dan dat we wensen. Een voetbalwedstrijd kun je namelijk verliezen en een een politieke strijd ook. Maar we weten tevens dat moraliteit en ethiek, en dus integriteit, niet gedeerd of verloren kán worden, hoeveel oppositie ook dwarsligt of erop inhakt. We zwemmen integer en onverschrokken (voor Waarheid) in de golven van alle bestaans-reuring. In zekere zin leren we ‘over water lopen’, wat dan ook de werkelijke betekenis is van deze bijbelse gelijkenis. Alleen in onwetendheid over dit alles verliezen we keer op keer van onszelf.

De essentie van integriteit

Integriteit is een lastig begrip… velen noemen het tegenwoordig zonder enige terughoudendheid als vlag op reclame-en promotie-uitingen, maar velen lichten er net zo makkelijk de hand mee als het eventjes beter uitkomt. Net als duurzaamheid, democratie en inclusie is het begrip integriteit aan een ernstige devaluatie onderhevig. Dus zal integriteit als begrip scherp moeten worden gedefinieerd. Eén ding is zeker: aan elke integere gedachte, uitspraak of handeling gaat de hierboven beschreven ‘integriteitslijn’ vooraf. Maar die is helaas bij vrijwel niemand bekend.

In ons is integriteit de ‘uitvoerende instantie’ van normen, waarden, moraal en ethiek. Als vanuit onwetendheid (of arrogantie) deze ‘uitvoerende instantie’ ontbreekt, kan men nog steeds uitgebreid delibereren over wat moraal, ethiek en integriteit zouden zijn, maar dit heeft dan geen enkele ‘bodem’ en wordt tot een zinloze academische exercitie. Dit zien we in de politieke en academische wereld nu overal gebeuren. Bovendien verschillen normen, waarden, moraal en ethiek per cultuur. Het hier samen over eens worden is alleen binnen onze eigen cultuur (en dus vereniging) mogelijk.
Uiteraard heeft integer-zijn wortels in ons geweten, onze diepste gevoels-onderscheiding van wat waar en goed is, maar de hier besproken lijn van van Weten, denken, spreken en handelen is bepalend voor integer handelen.

Individueel

Integriteit is ons besef, ons begrip én onze verantwoordelijkheid t.a.v. van de volgende reeks richtingwijzers (van grof naar fijn): mores (regels), normen, waarden, moraal en ethiek. Deze reeks wordt dan ook belangrijker voor een individu naar mate hij meer innerlijk ontwikkeld is. Mores (regels) en normering worden door de meeste mensen wel herkend en men leeft er ook naar als dat zo uitkomt. Deze zijn opgesteld in alle situaties waarin mensen zich verenigen: in de buurt, in de club, in de kroeg of in de familie. Waarden worden al minder vastgesteld of herkend. Ze zijn vaak bepaald door ‘hogere instanties’ zoals een kerk of politieke stroming. Moraal, ethiek en zelfreflectie-in-Nu zijn begrippen waar nog minder mensen zich in verdiepen en dus kan de integriteitslijn niet ontstaan.

Het is per mens verschillend wat onder integriteit wordt verstaan, want mensen verschillen. Iedereen kan dus op zijn/haar eigen manier integer zijn, mits de integriteitslijn wordt gevolgd. Als iemand denkt naar zijn/haar beste Weten, vervolgens daarnaar spreekt, ernaar handelt en hiervoor verantwoordelijkheid neemt is die mens integer. Ook weer naar Cruijff:
“Als je het niet beter kon, heb je het uitstekend gedaan.” In de menselijke geest is integriteit de meest bewuste en zuiverst uitvoerende ‘instantie’ die verantwoordelijkheid neemt voor alle doen en laten.

Maatschappelijk

Normen, waarden, moraal en ethiek verschillen echter per cultuur. Andere culturen dan de onze kunnen een heel andere visie hebben op deze vier begrippen en kunnen niet worden beoordeeld vanuit onze eigen culturele opvattingen. Wat we binnen onze cultuur als ethisch bepalen kan als onethisch worden gezien in een andere cultuur en vice versa. In het westen zal niemand als hoogste integriteitsdaad harakiri plegen, om maar een voorbeeld te noemen.

Als een bedrijf of vereniging integriteit nastreeft, zal het haar perceptie en verantwoordelijkheden hieromtrent in al haar bedrijfsonderdelen moeten gaan onderzoeken, bepalen, en vervolgens in beleidslijnen moeten vaststellen en verzekeren. Deze bepaling zal enige tijd duren, vraagt contemplatie en overleg over wat een bedrijf of vereniging in diepste wezen voorstaat. Hierover zal dus ook binnen onze vereniging Hart voor Vrijheid consensus moeten ontstaan, zodat individuele opvattingen over integriteit geen onderlinge conflicten gaan opleveren. Training middels een studiewerkgroep is dan ook noodzakelijk om dit te realiseren, als eerste bij mensen van het kader.

Als dit niét wordt gerealiseerd, ontstaat het interne gedoe dat we nu werkelijk overal kunnen waarnemen: we zagen het in VSN, in Hart voor Vrijheid, in andere politieke partijen, in bedrijven, bij zendgemachtigden, enzovoort. Voornamelijk omdat mensen binnen deze instanties van mening verschillen over wat collectieve integriteit zou inhouden. Of juister geformuleerd: omdat men werkelijk geen idéé heeft van wat integriteit werkelijk inhoudt. Dit brengt met zich mee dat er in onwetendheid zeer veel de hand wordt gelicht met het vermeende integer-zijn en dat hierdoor conflicten, scheuringen en afgescheidenheid ontstaan. Hart voor Vrijheid – gericht op liefde, vertrouwen, verbinding en integriteit – zal hier vanuit haar nieuwe start zeer op beducht moeten zijn. Laten we er dus mee aan de gang gaan!

Vrij naar Johan Cruijff geformuleerd:

“Er zijn velen die kunnen zeggen dat er niet integer wordt gespeeld, er zijn weinigen die kunnen zeggen waarom men niet integer speelt, en er zijn er slechts een paar die kunnen zeggen wat er moet gebeuren om integer te spelen”

“Mensen laten zien wat ze kunnen, maar dan zien we ook gelijk wat ze niet kunnen, want dat laten ze niet zien”

“Je kunt beter ten onder gaan in Wijsheid dan door de visie van een ander”

“Als ‘speler in een wedstrijd’ heb je gemiddeld maar drie minuten de bal en het belangrijkste is dus wat je in die zevenentachtig andere minuten doet. Dat bepaalt of je een goede speler bent of niet”

Bronnen:
Website Michiel Koperdraat: https://www.zelfkennis.nu/

Integriteit

Hand-out bij de kick-off van de integriteitswerkgroep in Hart voor Vrijheid